Σημειώσεις του μαθήματος
istoria_a_lyk_ed_2018.pdf |
Πώς αναλύω μία ιστορική πηγή;
Μελετήστε τα βήματα που περιγράφονται στη διπλανή παρουσίαση για το πώς μπορείτε να αντλείτε πληροφορίες από μία ιστορική πηγή που σας δίνεται και να συνθέτετε μία ολοκληρωμένη απάντηση που θα συνδυάζει τις ιστορικές σας γνώσεις με την ιστορική πηγή.
|
1. Η ελληνική προϊστορία
Πολιτισμός του βορειοανατολικού Αιγαίου
Η Πολιόχνη ήταν μια από τις πόλεις της Λήμνου που ήκμασε την πρώιμη εποχή του χαλκού, λόγω της στρατηγικής θέσης του νησιού. Βρισκόταν στην ανατολική ακτή της Λήμνου, πάνω από ένα ύψωμα που περιβάλλεται από δύο ποταμούς. Οι πρώτοι κάτοικοι επέλεξαν να μείνουν στην περιοχή λόγω της εύφορης γης και του πόσιμου νερού. Θεωρείται η αρχαιότερη πόλη της Ευρώπης και η ίδρυση της χρονολογείται στα μέσα της 5ης χιλιετίας π.Χ.
Ο οικισμός αποτελούνταν από ισχυρά τείχη με προμαχώνες, αποθήκες, δημόσια κτήρια, πλατείες, λιθόστρωτους δρόμους και αποχετευτικό σύστημα. Στις περιόδους ακμής η πόλη αριθμούσε 1.500 κατοίκους, οι οποίοι ασχολούνταν με την καλλιέργεια της γης, το ψάρεμα, την υφαντουργία και την κατασκευή όπλων και εργαλείων. Όταν υπήρχε κάποιο πρόβλημα σχετικό με την πόλη, οι κάτοικοι συγκεντρώνονταν σε έναν χώρο με λίθινα έδρανα για να πάρουν αποφάσεις. Αυτό τον χώρο οι αρχαιολόγοι τον αποκάλεσαν «Βουλευτήριο» και θεωρείται η αρχαιότερη κατασκευή που κατασκεύασαν οι άνθρωποι για να συζητούν τα προβλήματα του τόπου τους. Πηγή: http://www.mixanitouxronou.gr |
Κυκλαδικός Πολιτισμός
Κυκλαδικό ονομάζουμε τον πολιτισμό που αναπτύχθηκε στις Κυκλάδες κατά την περίοδο: 3.200- 2.000 π.Χ.
Ο κυκλαδικός πολιτισμός στηρίχθηκε στην ανάπτυξη της ναυτιλίας και του εμπορίου. Οι κάτοικοι των Κυκλάδων στράφηκαν προς τη θάλασσα για τρεις λόγους: 1) Οι δυνατοί άνεμοι ευνοούσαν την ανάπτυξη της ναυσιπλοΐας. 2) Η γη ήταν βραχώδης και άγονη. 3) Οι Κυκλάδες αποτελούν μια νοητή γέφυρα μεταξύ ανατολής και δύσης, ένα σταυροδρόμι. Οι Κυκλαδίτες με τα πλοία τους ταξίδευαν στη Μεσόγειο από τον Εύξεινο Πόντο έως την Αδριατική. Πολύτιμο υλικό για εμπόριο υπήρξαν τα ορυκτά πετρώματα. Περιζήτητος παντού ήταν ο οψιανός της Μήλου. Ο οψιανός ήταν «το ατσάλι» της εποχής. Οι άνθρωποι κατασκεύαζαν ανθεκτικά εργαλεία και όπλα από αυτό το ορυκτό πέτρωμα ήδη από το τέλος της παλαιολιθικής εποχής. Γύρω στο 2.000 π.Χ. μία μεγάλη δύναμη αναδείχθηκε στο Αιγαίο και μονοπώλησε το θαλάσσιο εμπόριο: η μινωική Κρήτη. Οι έμποροι των Κυκλάδων εκτοπίστηκαν. Πηγή: http://www.ancient-greek-history.com |
Μινωικός πολιτισμός
Η κυριότερη θεότητα της μινωικής Κρήτης ήταν η «Θεά της Γονιμότητας». Η λατρεία της θεάς αυτής σχετίζεται με την αγάπη των ανθρώπων για τη φύση, τον κύκλο των εποχών και την αναπαραγωγική διαδικασία. Παρουσιάζεται σε ειδώλια γυμνόστηθη κρατώντας ψηλά σε κάθε χέρι από ένα φίδι, γι’ αυτό ονομάζεται και «Θεά των Όφεων».
Πηγή: http://www.ancient-greek-history.com |
Τα πρώτα μεγάλα ανάκτορα χτίζονται σε όλα τα κέντρα του μινωικού πολιτισμού – την Κνωσό, τη Φαιστό, τα Μάλια και την Κάτω Ζάκρο- το 1.900 π.Χ. Χτίστηκαν δηλαδή σχεδόν μία χιλιετία μετά τη διαμόρφωση των χαρακτηριστικών του μινωικού πολιτισμού. Τα ανάκτορα αυτά καταστράφηκαν το 1.700 π.Χ. όλα συγχρόνως, ίσως από κάποιο μεγάλο σεισμό. Αμέσως μετά την καταστροφή τους οικοδομούνται νέα, ακόμη λαμπρότερα στις ίδιες θέσεις.
Τα ανάκτορα της Κρήτης είναι όλα κτισμένα κατά τον ίδιο τρόπο. Αποτελούνται από ένα πολύπλοκο πολυώροφο σύστημα διαδρόμων και δωματίων το οποίο αναπτύσσεται γύρω από μια μεγάλη ορθογώνια κεντρική αυλή. Στα ανάκτορα εκτός από τα πολυτελή βασιλικά διαμερίσματα και τους εντυπωσιακούς χώρους υποδοχής, υπήρχαν εργαστήρια, αποθήκες και ιερά. Ακόμη, εκεί στεγάζονταν και οι διοικητικές υπηρεσίες. Τα ανάκτορα είχαν εξαιρετικό υδρευτικό και αποχετευτικό σύστημα που θα μπορούσε να λειτουργήσει ακόμη και σήμερα! Χαρακτηριστική και ανεξήγητη είναι η απουσία τειχών από όλα τα ανάκτορα. Δε φοβόνταν ο Μίνωας και οι άλλοι ηγεμόνες τυχόν εχθρικές επιδρομές; Ίσως το πανίσχυρο ναυτικό της Κρήτης αποτελούσε εγγύηση ότι κανείς εχθρός δε θα τολμούσε να επιτεθεί στο νησί. Πηγή: http://www.ancient-greek-history.com |
Από τα αρχαιολογικά ευρήματα διαπιστώνεται η δεύτερη καταστροφή όλων των ανακτόρων της Κρήτης περίπου το 1.450 π.Χ. Τα ανάκτορα παραδίδονται στις φλόγες. Τί προκάλεσε αυτή την καταστροφή; Δε μπορούμε να πούμε με σιγουριά. Οι αρχαιολόγοι έχουν διατυπώσει τέσσερις θεωρίες: 1) H σύγκρουση μεταξύ των ηγεμόνων της Κρήτης. 2) Κοινωνικές συγκρούσεις: Η αμφισβήτηση των ηγεμόνων από τους υπηκόους τους. 3) Η σύγκρουση των κέντρων της μινωικής Κρήτης με τα κέντρα της μυκηναϊκής ηπειρωτικής Ελλάδας. 4) Μία μεγάλη φυσική καταστροφή, όπως ένας σεισμός.
Η οριστική κατάρρευση των ανακτόρων στην Κρήτη δεν προκλήθηκε από την έκρηξη του ηφαιστείου της Σαντορίνης, όμως δεν αποκλείεται να προκλήθηκε από μία άλλη φυσική καταστροφή, όπως ένα φοβερό σεισμό. Μάλιστα είναι πιθανό να εξεστράτευσαν οι ηγεμόνες των μυκηναϊκών κέντρων της ηπειρωτικής Ελλάδας εναντίον της Κρήτης εκμεταλλευόμενοι τη δύσκολη θέση στην οποία βρέθηκαν οι ηγεμόνες Κρήτης μετά από ένα σεισμό.
Πηγή: http://www.ancient-greek-history.com
Η οριστική κατάρρευση των ανακτόρων στην Κρήτη δεν προκλήθηκε από την έκρηξη του ηφαιστείου της Σαντορίνης, όμως δεν αποκλείεται να προκλήθηκε από μία άλλη φυσική καταστροφή, όπως ένα φοβερό σεισμό. Μάλιστα είναι πιθανό να εξεστράτευσαν οι ηγεμόνες των μυκηναϊκών κέντρων της ηπειρωτικής Ελλάδας εναντίον της Κρήτης εκμεταλλευόμενοι τη δύσκολη θέση στην οποία βρέθηκαν οι ηγεμόνες Κρήτης μετά από ένα σεισμό.
Πηγή: http://www.ancient-greek-history.com
Μυκηναϊκός πολιτισμός
Ο Μυκηναϊκός Πολιτισμός αναπτύχθηκε στην Ελλάδα κατά την περίοδο 1.600 - 1.100 π.Χ. Η ονομασία «Μυκηναϊκός» προέρχεται από το σπουδαιότερο κέντρο του, τις Μυκήνες. Στην Ελλάδα κατά τη Μυκηναϊκή Εποχή υπάρχουν μικρά αυτόνομα κράτη. Τα κυριότερα κέντρα του Μυκηναϊκού Πολιτισμού εκτός από τις Μυκήνες είναι η Τίρυνθα, η Πύλος, το Άργος, η Θήβα, η Σπάρτη και η Αθήνα. Ο Μυκηναϊκός Πολιτισμός αναπτύχθηκε και σε νησιά όπως η Ιθάκη αλλά και σε παραθαλάσσιες θέσεις της Ασίας όπως η Τροία. Οι ηγεμόνες των μυκηναϊκών κέντρων απέκτησαν τη δύναμή τους μέσω των επεκτατικών πολέμων και του εμπορίου. Με τις άμαξές και τα πλοία τους ταξίδευαν στην Ευρώπη, την Ασία και την Αφρική. Ο Μυκηναϊκός Πολιτισμός στην πρώτη φάση του επηρεάστηκε από τη Μινωική Κρήτη, σταδιακά όμως απέκτησε τη δική του φυσιογνωμία.
Πηγή: http://www.ancient-greek-history.com |
Στις Μυκήνες και στα άλλα κέντρα του Μυκηναϊκού Πολιτισμού έχουν βρεθεί ανάκτορα με υπέροχες τοιχογραφίες. Κτισμένα σε υψώματα με απόκρημνα βράχια, τα ανάκτορα δεν ήταν ευάλωτα σε εχθρικές επιθέσεις. Τα ανάκτορα περιβάλλονταν από τείχη, οικοδομημένα από τεράστιους ογκόλιθους. Πολλά χρόνια μετά την οικοδόμηση των τειχών οι άνθρωποι θεώρησαν ότι τα τείχη αυτά δε θα μπορούσε να είναι ανθρώπινο έργο, επειδή κανένας άνθρωπος δε θα μπορούσε να έχει σηκώσει αυτούς τους τεράστιους ογκόλιθους. Έτσι, απέδωσαν την κατασκευή τους σε όντα με υπερφυσικές δυνάμεις, του Κύκλωπες. Για το λόγο αυτό, τα τείχη ονομάζονται «Κυκλώπεια». Οι Κύκλωπες, σύμφωνα με τη μυθολογία, ήταν ένας άγριος λαός μεγαλόσωμων τερατόμορφων ανθρώπων με ένα μόνο μάτι στο μέτωπό τους.
Πηγή: http://www.ancient-greek-history.com |
Στις ανασκαφές των μυκηναϊκών κέντρων έχουν βρεθεί πήλινες πινακίδες, οι οποίες φέρουν τα σύμβολα μίας πολύπλοκης γραφής. Τη γραφή αυτή ονόμασαν οι αρχαιολόγοι Γραμμική Β, επειδή τα σύμβολα της προέρχονται από τα σύμβολα της Γραμμικής Α, της γραφής της Μινωικής Κρήτης. Το 1952 οι M.Ventris και J.Chadwick κατάφεραν να διαβάσουν τις πινακίδες της Γραμμικής Β και να αποδείξουν ότι η γλώσσα που αποδίδουν είναι η ελληνική.
Πηγή: http://www.ancient-greek-history.com Πατήστε εδώ για να μεταβείτε στην εφαρμογή του Αρχαιολογικού Μουσείου Θηβών και να γράψετε το όνομά σας σε Γραμμική Β' γραφή.
|
2. Η αρχαία Ελλάδα (από το 1100 ως το 323 π.Χ.)
2.1 Ομηρική εποχή (1100 -750 π.Χ.)
|
Παρακολουθείστε ένα βίντεο για τη δημιουργία του αλφάβητου.
|
2.2 Αρχαϊκή εποχή (750 - 480 π.Χ.)
Παρακολουθήστε τα βίντεο σχετικά με την Αρχαϊκή εποχή.
|
|